Samorządy studenckie działają w Polsce na podstawie ustawy z 2005 roku – Prawo o szkolnictwie wyższym. Owy akt prawny stanowi, iż samorząd studencki to ciało, w skład którego wchodzą wszyscy studenci danej, konkretnej uczelni. Dzisiaj postaram się przybliżyć drogi czytelniku garść informacji na temat samorządów studenckich.

Pierwsze początki samorządności studenckiej sięgają roku 1957, kiedy to na Politechnice Gdańskiej powstał pierwszy niezależny parlament studencki, będący niejako zalążkiem przyszłej samorządności studenckiej. Organizacja owa została założona na wzór ówczesnych organizacji studenckich działających w Szwecji. Największy rozkwit tych organizacji w Polsce przypada na lata 80 ubiegłego wieku. Pierwszą ustawą, która usankcjonowała funkcjonowanie samorządów studenckich była ustawa o szkolnictwie wyższym z 1982 roku. Czym zajmują się samorządy? Jakie mają uprawnienia? Wbrew powszechnej opinii owe uprawnienia są dość duże. Dotyczą one współudziału w podziale środków pieniężnych, sprawowaniu władczy uchwałodawczej w danej uczelni, a także decydowaniu o programie studiów. Pozostałe uprawnienia dotyczą między innymi przedstawiania kandydatów do komisji dyscyplinarnych oraz sądu koleżeńskiego. Niekiedy statuty uczelni przyznają dodatkowe uprawnienia samorządom poza tymi przyznanymi na podstawie ustawy.

Jednym z najważniejszych funkcji samorządu studenckiego jest udział w podziale środków pieniężnych na uczelni. Uczelnie dostają od państwa dotacje finansowe. Podział tych środków jest dokonywany przez rektora, jednak w porozumieniu właśnie z samorządem. Mówimy tutaj o konsultacjach oraz otrzymaniu odpowiedniej zgody, co oznacza realny wpływ na rozdzielanie środków pieniężnych na uczelni. Omawiany organ uczestniczy również w podejmowaniu uchwał na uczelni. Jedna piąta każdego senatu uczelnianego musi składać się ze studentów oraz doktorantów. Zwykle jest to jeden doktor, a pozostałe osoby to studenci. Podobnie jest z radami wydziałów. Niestety tutaj już nie mamy realnego wpływu na głosowanie, 20% to nieco za mało by mieć realną władzę, jednak obecność studentów gwarantuje, że żadna uchwała nie będzie podjęta bez wiedzy przedstawicieli tego największego grona uniwersyteckiego świata. Program studiów jest układany przez rady wydziałowe, w który zasiadają również studenci. Przed przyklepaniem konkretnej decyzji, potrzebna jest opinia samorządu studenckiego, która co prawda nie jest wiążąca dla rady, jednak daje ona możliwość studentom o wypowiedzeniu się w sprawie całokształtu programu.